TV100 köşe yazarı Fuat Uğur (13.07.2023) “Muhafazakârlar ve kültürel iktidarın kodları; Şükriye Tutkun'un can acıtıcı sözleri” başlıklı yazısında; Tutkun’un Yavuz Bingöl ile vereceği İstanbul Açık Hava Tiyatrosu konserine çok az bilet satıldığını, ama sahnede türkülerle olacaklarını söylediğini” belirtmiş.
Sık sık dile getirilen “Ak Parti’nin kültür ve sanat da istenen kurumsallaşmayı yapamadığı” görüşlerini, Cihat Arpacık’ın 2019’da yaptığı ve Independent Türkçe’de yayımladığı röportajlar üzerinden yazmak ve 2019’dan 2023’e değişen var mı? belirtmek istedik:
Bildiğiniz gibi bu konularda yazılarım var.
AK Parti’nin seçim bildirgesinde “kültür/sanat” (2015)
https://www.internethaber.com/ak-partinin-secim-bildirgesinde-kultursanat-1228316y.htm
2002-2020 Ak Parti’nin Kültür ve Sanat’a Bakışı!…(1) (2020)
https://www.ittifakgazetesi.com/2002-2020-ak-partinin-kultur-ve-sanata-bakisi1-makale
Gelelim Cihat Arpacık’ın yazılarına…
Recep Tayyip Erdoğan, Abdullah Gül’ün ardından cumhurbaşkanı seçildiği 2014 yılındaki seçim kampanyasında Sezai Karakoç’un “Sürgün Ülkeden Başkentler Başkentine” isimli şiirini okumuştu.
Reklam filminde memleketin dört bir yanından getirilen Cumhurbaşkanlığı Forsu’nun yıldızları, Beştepe’nin kapısına çakılıyor ve sonra Erdoğan beliriyordu. “Göklerden gelen karar”la ve de “yenilgi yenilgi büyüyen zafer”in mimarı olarak Beştepe’nin kapısından içeri giriyordu.
Erdoğan, o güne kadarki en büyük, siyasi zaferini sembolleştirdiği şiirin sahibi Sezai Karakoç ile aynı mahalledendi ama iki isim arasındaki ilişki hiçbir zaman reklam filmindeki kadar güçlü olmadı.
Kendisini İslami kesime ait hissedenlerin en çok değer verdiği fikir insanlarından biri olan Sezai Karakoç, AK Parti’ye her zaman mesafeli oldu. Bu mesafe, AK Parti’nin kültür dünyasıyla ilişkisindeki problemlerin en güçlü metaforlarından biri haline geldi ve bu mesafe AK Parti iktidarını güçlendirdikçe daha da büyüdü.
Erdoğan başbakanlığı ve cumhurbaşkanlığı döneminde defalarca "sanatçılarla buluşma" adı altında bazı isimlerle bir araya gelse de o buluşmalarda çoğunlukla sanatın büyük isimleri yer almadı. Erdoğan politika yapıcı olarak, kültür ve sanat dünyasının sorunlarını Cengiz Kurtoğlu, İbrahim Tatlıses, Orhan Gencebay veya Yavuz Bingöl gibi müzisyenlerden dinledi.
16 yıllık iktidar döneminde AK Parti rejimi değiştirecek kadar güç kazandı ama bir alanda hiç başarı sağlayamadı. Bunu bizatihi Erdoğan söyledi. 2017’deki Ensar Vakfı Genel Kurulu’nda şöyle konuştu:
“Biliyorsunuz, siyasi olarak iktidar olmak başka bir şeydir. Sosyal ve kültürel iktidar ise başka bir şeydir. Biz 14 yıldır kesintisiz, hamdolsun siyasi iktidarız. Ama hala sosyal ve kültürel iktidarımız konusunda sıkıntılarımız var.”
AY: Bu söylemler güzel de karşılığı yok. Neden, Ak Parti’nin 21 yıldır; “biz dava adamıyız, davamız var” deyip, davanın ne olduğunu bilmeyen milyonların olduğu gibi.Söylemdeki, sosyal ve kültürel iktidarımız konusunda sıkıntılarımız var.” derken nasıl bir sosyal ortam ve nasıl bir kültür? sorularının açıklaması yok… Nasıl bir kültürel iktidar isteniyor? Kimse bilmiyor, kendine göre yorumluyor. Zaten Sn. Cumhurbaşkanımızda, muhafazakarlık temelli bir kültür mesajı veriyor ama konuyu fazla da açmıyor…
“AK Parti ile kültürel iktidar ilişkisi, 31 Mart seçimlerinin ardından yaşananlarla tekrar su yüzüne çıktı. Birçok oyuncu ve müzisyen CHP’nin İstanbul Büyükşehir Belediye Başkan Adayı Ekrem İmamoğlu’na desteğini açıkladı. AK Parti’nin bu desteğe tek cevabı, bir belediye başkanının “konser iptali” tehdidi ile Cumhurbaşkanlığı Arşiv Daire Başkanı’nın İmamoğlu’na destek veren sanatçıları “kayıt” altına aldıklarını belirten sosyal medya paylaşımıydı. Beştepe'den gelen başka bir tepkide ise "üç kuruş menfaat için" destek verildiği suçlaması vardı.”
AY: Yasaklama konusunda Ak Parti hep önde gitti. İktidarını eleştiren söylemler yapan müzisyeni yok farz etti, oysa onların da Cumhurbaşkanıydı. Bir kere olsun onlarla görüşmedi, bir araya gelmedi. Müzisyenlerle arası hiç iyi olmadı, pandemiyi bahane ederek müzik yasağını koydu. Müzisyenlerin bulunduğu ortamları ve festivalleri içki içilen, uygunsuz işlerin yapıldığı vb. ortam olarak gördü. 2023^de bile sanatçı, festival/konser vb. yasağı geliyor ki, bu AB’yi hedefleyen ülkemiz için doğru olmasa gerek. Suudi Arabistan’a bile milyonların katıldığı festivaller yapılıyor.
Erdoğan “Kültür alanında iktidar olamadık” diyordu.
Acaba neden?
AK Parti nerede hata yaptı?
Kültürel iktidar nasıl kurulabilirdi?
Röportaj dizisinin ilk bölümünde Yusuf Kaplan var.
İslami camiada, “felsefe” veya “medeniyet tasavvuru” veya “televizyon dili” denilince akla gelen ilk isimlerden biri Yusuf Kaplan. Saadet Partisi’ne yakınlığıyla bilinen TV5’i kuran, TV NET’in kurucuları arasında yer alan Kaplan uzun süredir Yeni Şafak’ta köşe yazarlığı yapıyor. Whithead’dan Dawson’a, Nietzsche’den Hegel’e, Tarnas’tan Mazrui’ye kadar çok sayıda düşünürün kitabını Türkçe’ye kazandıran Kaplan TV NET’te Düşünen Ekran adında yeni bir programa da başladı.
Kaplan’ı Ümraniye’deki iki kedili evinde ziyaret ettik. Oturduğu apartman dairesinin kütüphaneye çevirdiği terasında “kültürel iktidar” tartışmalarını yorumlayan Kaplan’a göre, islami kesim hali hazırda kültürel anlamda iktidar değilse bile bu iktidara sekülerler de sahip değil.
Kaplan’a göre bu konuda soru baştan yanlış soruluyor.
“Türkiye’deki kültür-sanat faaliyetlerinin bütün biçimlerini seküler ‘çeteler’ götürüyor. Fakat bunlar neyin iktidarını yaşıyor? Hangi kültürün iktidarı? Bunlar sömürgeleşmiş zihinler, ödünç akılla batıda üretilen bütün kültür biçimlerinin Türkiye’de gönüllü acenteliğini yapıyorlar. Bunların da iktidar olduğunu söyleyemeyiz. Bunlar acente. Böyle olunca Türkiye’deki tartışma kültürel iktidar tartışmasına değil “sen-ben” kavgasına dönüşüyor. Türkiye’deki statükoyu temsil eden, merkezinde sabatay şebekesinin yer aldığı, laik devşirmelerin oluşturduğu statüko ile bu statükoya baş kaldırmaya çalışan Menderes’ten itibaren bu ülkenin çocukları arasında kültürel iktidar savaşı var.”
“İki kutup arasındaki gerilimin sadece kültürel iktidar gerilimi olmadığını savunan Kaplan buradan kaynaklanan çatışmanın iki asırdan bu yana devam ettiğini öne sürüyor. Kavganın önce siyasi planda başladığını söyleyen Kaplan Türkiye’nin Tanzimat’tan sonraki süreçte yönünü yitirdiğini Cumhuriyet’le birlikte ise yörüngesini kaybettiğini savunarak İslami kesimin her şeye rağmen Tanzimat’ta modernliğin meydan okumasına karşı cevap üretebildiğini düşünüyor.”
AY: Yusuf Kaplan, söylemlerinde her zaman sert ve köşeli…Çeteler dediği, organizatörler ki her ülkede müzik piyasasını, festivalleri onlar yönetir. Bir sanatçının/yorumcunun tek başına konser yapması kolay değildir. Dünyaca ünlü Ahmet San’a sorun bakalım, bir konser için neler çekiyordur. Bizler de MÜZDAK olarak, her yıl, bir ayda 20 etkinlik yapılan İstanbul Türk Müziği Festivali’ni hazırlarken zorluklar yaşıyoruz…Kaplan’ın Cumhuriyet’e olan karşıtlığı zaten bilindiği için, aynı görüşte olmadığımız; “Türkiye Cumhuriyet’le birlikte ise yörüngesini kaybetti” demesini 2023’de de sürdürdüğüne inanıyoruz…
“Batıda yaşananın sadece “bilme” yolculuğu olduğunu bunun “bulma” yolculuğuna evrilmediğini ifade eden Kaplan, İslami kökenli Osmanlı aydınlarının buna karşı ciddi bir çaba gösterdiğini söylüyor ama Cumhuriyet’in ilanının ardından İslami kesimin tüm birikiminin ortadan kaldırılmaya çalışıldığını ifade ediyor:
“Osmanlı’da Ahmet Cevdet Paşa’yla sembolize ettiğim bir meydan okuma var. Bu tam da meyvelerini verecekken tüm birikim çöpe atıldı. İslami birikim tasfiye edildi. Bunu hiçbir tarihte hiçbir toplum yaşamamıştır. Dünyada sömürgeleştirilmeyen tek ülke Türkiye’dir. Kendi kendini sömürgeleştiren tek ülke de Türkiye’dir. Ama biz bunları konuşamıyoruz. Konuşamadığın için de bağırıp çağırıyorsun. Oturup adam gibi konuşulabilecek insanlar yok. Çünkü insanların konuşma gibi bir derdi yok. Kemalizm diye bir heyula üretmiş, ürettiği şeyin kült olduğunun farkında değil. Türkiye’nin yetiştirdiği dünya çapındaki tek sosyal teorisyen Şerif Mardin, ‘Kemalizm’in iyi, güzel, doğru fikri, bir felsefesi yoktur. Kemalizm, sekülerliğin Türkiye şartlarındaki karikatürüdür’ dedi diye dünya çapındaki tek adamı Türkiye Bilimler Akademisi’ne almadılar. Kemalistlerin nasıl dogmatik olduğunu, nasıl fanatikleştiklerini buradan anlayabilirsiniz. Türkiye’nin en büyük ekonomi devlerinden biri 10 Kasım’larda “olmasaydın olmazdık” diye reklamlar yapıyor. Aslında demek istediği sen olmasaydın biz bu gücümüze ulaşamazdık. Kemalizme dayanarak bu güce kavuştuğun için böyle diyorsun. Dayandığın şeriat olsa aynı şeyi şeriat için söyleyeceksin. Sen küresel sistemin Türkiye şubesisin.”
AY: Bu paragrafta da Cumhuriyet karşıtlığı yapmış. Cumhuriyetle birlikte İslami birikim tasfiye edilmemiş. O sevmedikleri Köy Enstitülerinde okuyan genç öğretmenler, her alanda üretime/gelişime rol model oldukları gibi, 5 vakit namazını kılan kişilerdi. “Oturup adam gibi konuşulabilecek insanlar yok.” sözünü fazla kibirlenme olarak görüyoruz…“Kendi kendini sömürgeleştiren tek ülke de Türkiye’dir” sözüne katılırız, ama “üniversitelerde yabancı dilin baraj olduğu, onu geçersen bilim/sanat sınavına girilmesi” nedir? Türkiye müstemleke ülkesi midir? Kaplan’ın bu konuda tek yazısı yoktur. Bütün işi/suçu, Kemalizm(cilerin) üstüne yığarak, asıl sorunları görememektedir.
“Türkiye’de batıdan gelen modernliğe cevap verecek, patlama yapacak bir entelektüel birikim olduğunu aktaran Kaplan, “Sen Ahmet Haşim gibi Yahya Kemal gibi adamları çıkarmışsın. Çok büyük adamlar bunlar. Tanpınar çıkmış oradan. Türkçeyi yeniden kurmuşlar, tarih bilincini pekiştirmişler. Özellikle Yahya Kemal Türkiye’deyken Yunan hayranı. Sonradan hakkında Beşir Ayvazoğlu tarafından ‘Eve Dönen Adam’ diye kitap yazıldı. Paris’ten eve dönebilen birkaç kişiden biri. Çünkü bir daha kimse eve dönmüyor. Bedenen dönüyorlar ama zihnen dönmüyorlar. Celladına aşık tasmalı çekirgeler haline geliyorlar. Türk entelijansiyası toplumun önündeki en büyük takoz. Cumhuriyet’le birlikte yörüngesini yitiren bir ülke var, İslamcı birikim tasfiye edilmiş ama ne oldu? Seküler entelijansiyanın önü açıldı, Cumhuriyet döneminde ortaya konan entelektüel birikime baktığımızda kütle olarak seküler kültür iktidarda ama gerçekte bu böyle mi” diyor.
AY: Kaplan, “büyük isimler çıkarmışsın, Türkçeyi yeniden kurmuşsun, ama yurt dışına giden celladına aşık tasmalı çekirgeler” oluyor demiş… Sekülerlik den neden rahatsız anlamak zor. Dünya görüşüne sahip olmak kötü değil ki… (Sekülarizm veya sekülerizm; toplumda ahiretten ve diğer dinî, ruhani meselelerden ziyade dünya hayatına odaklanılması yönündeki hareket. TDK, sekülerizm kavramına karşılık olarak dünyacılık sözcüğünü önermiştir.) Türkçeye önem verilsin diyen bir kişinin sürekli ‘entelijansiya” kelimesini kullanması da garip olmuş. (Entelijansiya, "aydınlar topluluğu" anlamına gelen terim. Genellikle “kültürel ve siyasal etkinliğe sahip entelektüel topluluk” anlamında kullanılır.)
"Türkiye’de hala Batı'da üretilen posası çıkmış kültür berbat bir şekilde tüketiliyor” ifadelerini kullanan Kaplan bu noktada sözü ünlü Rus sinemacı Andrey Tarkovski’ye getiriyor. “Sinemanın dâhisi” dediği Tarkovski’nin Stalker filminden bahseden Kaplan, “Takorvski bu filmi çekerken nereye gönderi yapıyor? Nereden besleniyor? Bunun cevabını kim verdi? Bu ülkede sinemayla uğraşan bir sürü mal var. Körkütük ezberci, saplantılı batıperest tipler. Stalker Mantıku’t Tayr’ın uyarlamasıdır ama kimse bilmez. Türkiye’de sinemayla uğraşan bir yığın malın hiçbiri bilmez. Bu adam bu işi nasıl yaptı? Sovyet döneminde yaşadı, bütün kapılar kapalı, zihinler kör, bir taraftan zorba rejimle mücadele ediyor diğer taraftan dünyaya açılmaya çalışıyor bir taraftan da film dilini dönüştürüyor. Nasıl oldu da bu adam Mantıku’t Tayr’a ulaştı? Bu adam gitti Arapça öğrendi” şeklinde konuştu.”
AY: Kaplan, Batıdan gelen her şeye karşı… Batı sanatları ile uğraşanlara; Körkütük ezberci, Saplantılı, Batıperest tipler, Mal” diyor, çok çirkin…Eserlere de “Posası çıkmış kültür” diyor… Yani “Mozart, Beethoven, Çaykovski, 9. Senfoni, Türk Marşı, Senfoni, Opera, Bale, Oda müziği, Caz vb.” posası çıkmış kültür mü? Bu sözleri ile tüm Müzik Eğitimi Kurumlarına, Devlet Opera Balesi’ne, Konservatuvarlara, Halk Oyunları (Dansları) Topluluklarına vb. karşı gözüküyor…Merak ettik, hangi etkinlikleri izliyor ya da izliyor mu?
“Söz sinemadan açılınca güzel sanatlarda sinema eğitimi aldığı günleri hatırlıyor Yusuf Kaplan. O dönem İslamcı bir öğrenci olarak okulda tek başına kaldığını söyleyen Kaplan, hocalarının kendisine “Buraya gelen dinciler bir hafta dayanamadı sen ne yaptın da hala buradasın” diye çıkıştığını anlattı. “Gençliğimizde TRT’nin önünden geçemezdik. İçeri girsek “gerici, yobaz” diye kaldırıp atacaklar diye korkardık” diyerek o dönem yaşadıklarını paylaşıyor ancak şu şerhi de düşmeyi ihmal etmiyor: “Aynı şeyi şimdi muhafazakar kesimler sol-seküler kesimlere yapıyorsa bu da iğrenç bir şey. Medyadaki düzen kötü bir düzen. Bize yakışmayacak ilişki biçimleri var.”
AY: Kaplan’dan nihayet doğru bir söylem; “Aynı şeyi şimdi muhafazakar kesimler sol-seküler kesimlere yapıyorsa bu da iğrenç bir şey” Ama “yapıyorsa” demeyecek “yapıyorlar” diyecekti, “haberi yok” gibi kaçamak güreşmiş. Kaplan 59 yaşında, benden 5 yaş küçük, nerdeyse aynı dönemlerdeyiz. O yıllarda TRT’de böyle bir durum olduğunu görmedik/duymadık…Yalnız sürekli “muhafazakar kesimler=sol-seküler kesimler diyor. Sanki “muhazakar seküler isimler” yokmuş gibi?
“Kaplan’a göre seküler kültürün, Cumhuriyet döneminin en büyük düşünür ve şairleri arasında saydığı Sezai Karakoç, Necip Fazıl, Nurettin Topçu, İsmet Özel, Cahit Zarifoğlu ve Cemil Meriç ayarında bir adam çıkaramadığını savunuyor ve şu soruyu soruyor: Kim iktidar o zaman?
“Asıl olan bu ülkenin ruh kökleriyle ilişki kurabilmek, insanlığın birikimiyle temasa geçebilmek. Dün nasıl Grek düşüncesini, Hint düşüncesini, Mısır-Maveraünnehir havzası düşünce geleneklerini aldık, tevarüs ettik, temellük ettik sonra da bütün insanlığa sunduysak yarın da yapacağız. 17 yıldır üzerinde çalıştığım 12 ciltlik Fütühat-ı Medeniyet isimli bir kitap yazıyorum. Kendimden bahsetmek şık değil, özür dilerim. Ama bu İbn-i Arabi Hazretleriyle buluşmadır. Derin nefes almanın göstergesidir. Önümüzdeki 25-30 yıl içinde biraz zorlanacağız ama 50 yıl içinde çok daha güçlü bir şekilde geleceğiz. İslami bir medeniyet fikrinin gerçeğe dönüştürülmesi söz konusu olacak. Ben bunu hissediyorum. Geçmişte ortaya koyduğumuz bir medeniyet birikiminden daha muazzam bir medeniyet birikimi ortaya koyacağız. Bunu okuyanlar ‘Yusuf Kaplan üfürüyor, temenni ediyor, romantik’ diyecekler. Ben ayakları yere basmayan cümle kurmam.”
AY: Kaplan’ın düşüncesi şu; Nasıl ki geçmişte “Grek düşüncesini, Hint düşüncesini, Mısır-Maveraünnehir havzası düşünce geleneklerini aldık, tevarüs ettiysek”, gelecekte de; “Osmanlı-Türk medeniyetinden daha güçlü olacak, İslami bir medeniyet fikrini” oluşturmak. “Romantik bir düşünce” derken Kaplan “yine kibir dolu bir cümle ile” sözü ağzımıza tıkıyor; “Ben ayakları yere basmayan cümle kurmam.”
“AK Parti’nin geride kalan 17 yıla rağmen kültürel iktidar alanındaki başarısızlığını da batı modernliğinin açmazları üzerinden açıklama ihtiyacı hisseden Kaplan, batı modernliğinin kendi başına açtığı felaketin tüm binanın felsefe üzerinden değil siyaset üzerinden kurulmuş olmasından kaynaklandığını ifade ediyor. Siyasetin kurucu bir kaynak olamayacağının altını çizen Kaplan bu süreçte siyasetin en fazla koruyucu bir barınak olabileceğini ve yol açabileceğini savunuyor:
“Modernliğin vesayeti zaten var ya da siyasetin vesayeti var. Bizde ise vesayetin siyaseti var. Yaşadığımız hikaye bu. Hükümet biraz fazla geriyor ve bence bunu yaparak çok yanlış yapıyor. İslam’ın daha kuşatıcı dünyasını, duyargalarını harekete geçirerek toplumun bütün kesimlerini tek hedefe sürükleyebilir. Bunu başaramadı. Tuhaf bir medya oluşturdu o medya da “biz ve onlar” dilini kabalaştırdı ve ilkelleştirdi. Buradan da sadece kendi çıkarlarını düşünen sığ şebekeler ve bu şebekelerin şebekleri türedi. Pespaye tipler. Ahlaksızsınız siz.”
AY: “İktidar tuhaf bir medya oluşturdu, o medya da “biz ve onlar” dilini kabalaştırdı ve ilkelleştirdi. Buradan da sadece kendi çıkarlarını düşünen sığ şebekeler ve bu şebekelerin şebekleri türedi.” Elbette, çeteler dediği, yeni organizatörler çıktı ve çok iyi para kazanıyorlar. Telif ücretleri ile çok iyi ağırlanıyorlar, daha ne olsun…Para her kapıyı açar ve her kişiyi bozar, yolsuzluğun-sahtekarlığın-kazanmanın-makam hırsının partisi olmaz…Ve, kendi arkadaşlarına yine ağır sözler; “Pespaye tipler. Ahlaksızsınız siz.”
“Kaplan, Milli Görüş hareketinin yayın organı olarak 1970’lerde kurulan ve Akif İnan’dan İsmet Özel’e, Cihan Aktaş’tan, Erdem Beyazıt’a kadar onlarca yazarı tek çatı altında toplayan Yeni Devir gazetesinden de bahsetti. Kültürel meselelerde Necmettin Erbakan ile Tayyip Erdoğan arasında ilginç bir fark var olduğunu söyleyen Kaplan sözlerini şöyle sürdürdü: “(Erbakan) Hoca, Türk siyasetinde bir milat. Gogol’un hikayesindeki gibi “hepimiz onun paltosundan çıktık.” İmkanların o kadar kısıtlı olduğu bir dönemde yeni bir dil kurdu. Bu ülkenin İslami entelektüelleri orada toplandı. Cemil Meriç orada yazdı, İsmet Özel orada yazdı, Cahit Zarifoğlu orada yazdı. Yeni Devir Türkiye’nin entelektüel birikimiydi, tiraj önemli değil. Müthiş bir dalga oluşturdu. Edebiyat dergilerinin, İslamcı fikir dergilerinin patlamasında kilit rol oynadı. Şimdi İktidarın verdiği bir konformizm var. Oportünizm var. Siyaset eksenine bir yolculuk yaptığımız zaman duvara toslarız. Siyaset araçtır hakikat ise amaçtır. Ölçünün hakikat olması lazım. Araçları amaçların yerine koymak asıl felakettir, az önce güzel sözler söyledim ama bu felaketin sonuçlarını da Erbakan Hoca göremedi. Daha kalıcı ve köklü olanın izini sürmemiz lazım. Fikirler üzerine yoğunlaşmamız lazım. Sezai Karakoç’ların devamı olacak bir fikriyatın tohumlarının ekilmesi lazım. Batı düşüncesiyle verimli ilişkiye geçebilecek, Kant’ı, Nietzsche’yi, Goetheyi, Schiller’i, Picasso’yu okuyarak, semantik müdahaleyle beslenebilecek adamlar olması lazım. Bu sürece giriyoruz. Kültürel İktidar hikayeleri abartılı konuşuluyor.”
AY: Kaplan röportajı bitirirken “ağır sözler ettiği Batı hayranlarını ve Batı kültürünü getirenleri” unutmuş ve olması gereken, doğru söylemi yapmış; “Batı düşüncesiyle verimli ilişkiye geçebilecek, Kant’ı, Nietzsche’yi, Goetheyi, Schiller’i, Picasso’yu okuyarak, semantik müdahaleyle beslenebilecek adamlar olması lazım”
Sonuç: Muhafazakar geçinen yazar ve sanatçıların da kültür ve sanat konusunda çok eksikleri var…Bu fikirlerle gelişme, diğer ülkelerle entegre olunamaz. Sadece, ülke kültür ve sanatı ile yurt dışına açılamaz. Çalgıların, sahne tekniklerinin geliştirilmesi, metotların, oyunların, orkestra eserlerinin, operaların vb. yazılması gerek.
Bu açıdan bakınca, AK Parti’ye oy veren kitlenin CRR dahil, Açık Hava Tiyatrosu konserine gitmeyeceği, kültür ve sanata uzak olduğu söylenebilir.
