Müzik Araştırmacısı Salih TURHAN; “Araştırma, derleme, yazma ve yayımlama bana müthiş bir haz veriyor…(1)”

Sitemiz köşe yazarı Dr. Göktan Ay’ın Halk Müziği Araştırmacısı Salih TURHAN   (İstanbul Devlet Türk Halk Müziği Korosu E. Sanatçısı)   ile yaptığı söyleşiyi yayımlıyoruz…

AY: Kendinizi okurlarımıza kısaca tanıtır mısınız?

TURHAN: Elazığlıyım. İlk, Orta ve Lise Eğitimini Elazığ’da tamamladım. 1979 yılında Ankara Meslek Yüksek Okulu Kamu Yönetimi Bölümünden mezun oldum. 1977-1982 Yılları arasında Başbakanlıkta Memur / Raportör olarak görev yaptım. 1982-1984 Yılları arasında Kadrom Kültür Bakanlığı MİFAD (Milli Folklor Araştırma Dairesi)’de olmak üzere Erzurum İl Kültür Müdürlüğü Bünyesinde Folklor Araştırmacısı olarak görev yaptım.

Halk müziği ile ilgili olarak; Elazığ Lisesinde yılsonu müsamerelerinde görev almak üzere 1974-75 yıllarında Elazığ Musiki Konservatuvarı Derneği Çalışma ve temsillerine iştirak ettim. 1976-1982 yılları arasında; Özcan Tamer yönetimindeki Ankara Halk Evleri Genel Merkezi Örnek Grubu, Serbülent Yasun yönetimindeki HAMOY Derneği, FEK (Folklor Eğitim Kurumu), TÖMFED Sosyal Faaliyetler Derneği, Muzaffer Arkan yönetimindeki Madrigal Koro çalışmaları, Coşkun Güla’dan özel nota-solfej dersleri sonunda 1981 yılında TRT Erzurum Radyosu THM Yetişkin Ses Sanatçılığı sınavını kazandım. 1982-87 yılları arasında Fuat Lehimler yönetimindeki Erzurum radyosunda 1987-2013 arası Mehmet Özbek, Abdullah Kurbani ve Necmi Kıran yönetimindeki Kültür ve Turizm Bakanlığı Ankara Devlet THM Korosunda sanatçı olarak ayrıca Koro Müdürü ve Sanat Kurulu üyeliklerinde bulundum. 2013-2021 yılları arasında da Uğur Kaya yönetimindeki İstanbul Devlet THM Korosunda görev yaparak resmi görevimden emekli oldum.

Radyoya girdiğim andan bugüne Erzurum, Ankara, Kırıkkale, Giresun, Elazığ ve İstanbul’da 25 Amatör Koro / Topluluk, Ankara Keçiören, Mamak, Adıyaman Belediye Konservatuvarlarını kurup yönettim. Bu kurumlarda yüzlerce öğrenci yetiştirdim.

Araştırma-derleme olarak; Farklı yörelerden 300 derleme yaptım. Çeşitli ses taşıyıcılarından hareketle 3000 türküyü notaya alıp, bu notaları da an itibarıyla bir kısmı kolektif çalışma olmak üzere kitaplarımda yayımladım. 2023 Eylül itibarıyla yayımlanmış kitap sayım 72. Elbette bu kitapların %99’u türkülerle alakalı. Söz konusu araştırma, derleme, yazma ve yayın çalışmalarım İstanbul’da devam etmektedir.

AY: Müzik alanı Prof. arkadaşlarımızın/akademisyenlerinin bile yayınları yok.    Çok üretkensiniz. Neden?

TURHAN: Elbette ki bu alan belirli kişilere tapulu bir alan değil. Kaldı ki kısmen de olsa birbirlerinin alanına zaman-zaman girseler de araştırmacıların ve akademisyenlerin misyonu-vizyonu farklı olsa gerek. Elbette bir kısım akademisyen meslek hayatı boyunca kariyere yönelik çalışma, yayın dışında da önemli somut çıktılar koyuyorlar ortaya. Sizin kastettikleriniz benim de tahmin edebildiğim bir kısım akademisyen ise ders yoğunluğu, idari görev sorumluluğu gibi gerekçelerle kendilerini savunmaktalar. Ancak istisnaları dışında bu mazeretleri samimi bulmak mümkün değil. Tabi ki bizim sözümüz yazmaya muktedir olup da yazmayanlar, yayımlamayanlar için küçük bir serzeniş. Yoksa akademisyenliğin en yüksek rütbesinde de olsa araştırmak, yazmak yayımlamak tabi ki herkesin harcı değil.

Profesyonel işim halk müziği ses sanatçılığı ve hatırı sayılır bas-bariton bir sese sahibim. Bu anlamda gerek radyoda gerekse Devlet Korolarında başarılı olarak görev yaptığımı düşünüyorum. Ancak yine bu alanda araştırma, derleme, yazma ve yayımlama bana müthiş haz veriyor. Benim bu alanda at koşturmama vesile olan değerli halk bilimciler Nail Tan, Hayrettin İvgin hocalarıma şükran borçluyum.

AY: 01-30Aralık 2022 tarihleri arasında yapılmakta olan  “29. İstanbul Türk Müziği Festivali” kapsamında verilen Türk Müziği Ödülleri’nde Doç. Dr. Ahmet Feyzi ile ortak çalışmanız “Darü'l Elhan Halk Müziği Külliyatı (3 Cilt)” ödül aldı... Neler söylersiniz…

TURHAN: Bugün TRT Radyolarında çalınan, söylenen, dinlenen türkülerin birçoğu 1937-1953 yılları arasında Ankara Devlet Konservatuvarı adına yapılan derleme gezilerinde elde edilen türkülerden oluşmakta. Elbette her anlamda takdire, hürmete şayan bir çalışma. Ancak söz konusu bu çalışmadan 15-20 yıl önce Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyetine müzik temeli oluşturmak üzere, o günün kıt imkanları ile yapılan yüzlerce eserin görmezden gelinmesi manidar olsa gerek. Ogün ki ihmalin günümüze kadar gelmesi de ayrıca sorgulanması gereken bir günah. Elbette bu külliyatla ilgili olmak üzere 1976’dan itibaren Sayın Mehmet Özbek başta olmak üzere bir kısım akademisyen ve araştırmacılar tarafından çeşitli yazılar, makaleler, sunumlar yaptılarsa da esas repertuvarın hizmete sunulması noktasında somut, kapsamlı bir çalışma yapılmadı.

İşte yılların bu ihmalini bir akademisyen (Doç. Dr. Ahmet Feyzi / Ankara Müzik ve Güzel Sanatlar Üniversitesi) ve bir araştırmacı (Salih Turhan) marifetiyle 15 defterden oluşan külliyatı tıpkıbasımı ile birlikte işlenmiş olarak 3 cilt olarak hizmete sunmak bize kısmet oldu ve böylesine ulvi bir işi başarmanın haklı kıvancını duymaktayız.

Ödüle gelince; Bu ödülün öncelikle bugün Sayın Gönül Paçacı’nın başında bulunduğu OMAR (İstanbul Üniversitesi Osmanlı Müziğini Araştırma Merkezi)’dan gelmesini beklerdik. Kaldı ki bizatihi kitap OMAR Merkezinde bizatihi Gönül Paçacı hanıma hediye olarak takdim edilmiştir. Dahası ödülle birlikte bir de bu külliyatta yer alan eserlerden oluşan bir konser tertip etmesini beklerdik. Bizim bildiğimiz Darü’l Elhan bir Osmanlının bir kurumu olup temeli 1917’de atılmıştır ve bu derlemeler de bilindiği üzere Darü’l Elhan tarafından Darü’l Elhan adına yapılmıştır. Yoksa Sayın Gönül Paçacı hanım bu şekilde davranarak Osmanlı Müziği’nin sırf saray müziği olduğunu tasdik mi etmek istiyor bilemiyoruz.

Neyse ki ülkemizde yine ülkemiz adına yapılan başarılı çalışmaları kıymetlendiren ve başında Dr. Göktan Ay diye bir cengaverin bulunduğu MÜZDAK (İstanbul Türk Müziği Dernek ve Vakıfları Dayanışma Konseyi) çalışmamızı ödüle layık görerek yüreğimize su serpti. Tabi ki bu ödül bizim için çok kıymetli. Bu vesile ile yazılı ve görsel basında çokça yer buldu.

Bu vesile ile Sayın Dr. Göktan Ay hocam nezdinde değerlendirme ve takdir komisyonuna teşekkür ediyoruz.