Rusya ile Ukrayna arasinda devam eden savas birçok üründe tedarik sikintisi yasanmasina neden oldu. ABD ve AB'nin Rusya'ya yönelik aldigi yaptirim kararlari Moskova rejiminin elini zorlastirirken, Bati ekonomisine de sikintili günlerin kapisini araliyor.
Emtia fiyatlarinda yasanan tedarik sorunlarini gündeme getiren Eski Borsa Istanbul Yönetim Kurulu Baskani ve eski Merkez Bankasi Baskan Yardimcisi Ibrahim Turhan, bu alanda gerçeklesebilecek olasi gelismeleri KARAR’a degerlendirdi.
Rusya ve Ukrayna'nin iki büyük emtia üreticisi ve ihracatçisi oldugunu hatirlatan Turhan, savasin kimya alaninda kullanilan amonyak, üre ve potasyum gibi temel emtialarda tedarik sikintisi yasanmasina da yol açabilecegini belirtti.
1981’DEN SONRA ILK OLABILIR
ABD'deki enflasyonun önümüzdeki mart, nisan ya da haziran aylarinda çift haneleri görebilecegini kaydeden Turhan, bu durumun 1981'den beri yasanmadigini da animsatarak sunlari söyledi:
“ABD'de çok büyük bir olasilikla iki haneli enflasyon görecegiz. 1981'den beri ilk defa iki haneli enflasyon görülecek. ABD'de enflasyon varsa dünyanin geri kalanini etkileyen sonuçlari da oluyor. Döviz kurlarini da etkileyen sonuçlari da oluyor.”
“TEMEL EMTIALARIN TEDARIKLERINDE SORUNLAR BASLADI”
Amonyak, amonyaktan üretilen üre ve potasyum tedarikinde çok ciddi sorunlarin yasanmaya basladigina dikkat çeken Turhan, bu ürünlerin gübre, polikarbonat ve termoplastik gibi stratejik ürünlerde kullanildigini belirterek, sunlari söyledi:
“Bunlari üreten birçok firma üretmeyi durdurma noktasina geldi. Sadece Türkiye'de degil ABD'de de son birkaç haftadir gübre fiyatlari yüzde 12 artti. Burada söz konusu olan sadece fiyat artisi da degil. Bir noktadan sonra ülkeler bu ürünlerin ihracatla yurtdisina satisina sinirlama getirebilir. O zaman bu sanayiyi durdurabilecek bir durum.
Amonyak patlayici üretiminde kullaniliyor. Patlayici üretimi durunca madendeki kazilar durur. Bu öyle çok genis etkisi olabilecek bir sey.”
ÇELIK IHRACATINDA SORUNLAR KAPIDA
Ruslarin Ukrayna’da iki gün önce yillik 6 milyon tona yakin çelik üretimi yapan fabrikayi vurdugunu söyleyen Turhan, ABD ve Avrupa’nin Rusya çeligine ambargo koydugunu da hatirlatarak, çelikte ciddi sikintilarin yasanabilecegini vurguladi.
Gelecek döneme iliskin karamsar bir tablo çizen Turhan, dünya ekonomisinde beklenen önemli aksakliklari su sekilde aktardi:
“Önümüzdeki dönemde birçok temel emtianin sadece fiyatinin artmasi degil ulasilamamasi, temin edilememesi gibi bir problem de yasanabilir.
Çin'deki tedarik sorunu, Endonezya ve Filipinler’in bazi tarimsal ürünlere yüksek oranda vergi koymasi gibi seylerle birlesince küresel enflasyon açisindan çok ciddi bir risk olusturuyor.”
TÜRKIYE KRIZE HANGI KOSULLARDA GIRDI?
Konuyla ilgili daha önce kaleme aldigi yazisina da atifta bulunan Turhan, Türkiye'nin bu krize hazirliksiz yakalandigini belirtti.
Emtia ürünlerinin dünyada bulunamaz hale gelmesinin, Türkiye’nin izleyecegi politikalarla çözülebilecek bir sey olmadigini da vurgulayan Ibrahim Turhan sözlerini, “Ama emtia fiyatlarinin artmasinin enflasyon üzerinde yaratacagi baski sizin izleyeceginiz politikalarla hafifleyebilir ya da çogalabilir. Türkiye bu etkiyi büyütebilecek yanlislar yapiyor” diyerek bitirdi.
kaynak: karar
