AB Projeleri ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından ilgili STKların öncülüğünde Meslek Standartları hazırlanmaktadır. Şu ana kadar 900 Meslek Tanımı uygulamaya geçmiştir.
Birkaç önemli bilgiyi verelim;
1/ Ulusal Meslek Standardı (UMS), bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normdur.
2/ Uluslararası geçerliliği olan MYK Mesleki Yeterlilik Belgesi, ülkemiz çalışma hayatında nitelikli ve belgeli çalışanların niteliği haline gelmiş ve 2019 yılından itibaren tüm mesleklerde Türkçe ve İngilizce olarak düzenlenerek katılımı kolaylaştıran saygın bir belge olduğunu göstermektedir.
3/ Mesleki yeterlilik belgesi; metal, inşaat, otomotiv, elektrik/elektronik, enerji, ulaştırma, lojistik ve haberleşme, hazır giyim, deri gibi sektörlerdeki meslekleri icra edebilmek için zorunlu hale gelen bir tür sertifikadır. Bu sertifikanın MYK tarafından onaylanmış olması gerekmektedir.
4/ Bazı istisnai durumlar ve belirtilen denklik durumlarında ustalık belgesine sahip olan kişilerden mesleki yeterlilik belgesi aranmaz. Ustalık belgesi kesinlikle mesleki yeterlilik belgesi yerine geçmeyeceği gibi mesleki yeterlilik belgesi de ustalık belgesi yerine geçmez ve birbirlerinin yerine kullanılmaz.
5/ MEB onaylı ustalık belgesi Avrupa birliği ülkelerinde geçerlidir. Ustalık belgesine sahip olan bireyler bu belge yardımıyla Avrupa birliği ülkelerinde iş bulabilirler.
Salih Turhan ve benim Eşbaşkanlığımda Eyüp Musıki Vakfı bünyesinde kurulan komisyon tarafından “Koro Şefi, Şarkıcı, Çalgıcı” Meslek Tanımları hazırlanmış ve R.Gazete’de yayımlanmıştır.
Şimdi bizden önce hazırlanmış bir Meslek Tanımı “Terimler, Kısaltmalar, Simgeler” hakkında bilgi verelim.
7/11/2007 tarihli ve 26713 sayılı Resmi Gazete'de Opera Şarkıcısı (Seviye 5) Ulusal Meslek Standardı Sahne, Perde, Ekran ve Mikrofon Oyuncuları Sendikası tarafından oluşturulan bir komisyon tarafından hazırlanmıştır. Bu alanda terminoloji birliğinin sağlanması gerekir. Ancak, bundan sonra ikinci aşama olan Mesleki Yeterlilikleri hazırlanamamıştır. Şimdi bu sendikanın hazırladığı Opera Şarkıcısı Ulusal Meslek Standardı’nı Terminoloji birliğinde birleşmek için vermek istiyoruz;
TERİMLER, SİMGELER VE KISALTMALAR
AKSESUAR: Çevre düzeni ve/veya kostümde tamamlayıcı unsur olarak bulunan veya rol kişisi tarafından fiilen kullanılan; kullanım şekline göre dekor ya da kostüm tasarımının parçası kabul edilen nesne veya şeyi,
DEŞİFRE: Bir müzik yapıtını ya da bir şarkıyı notalarına uygun olarak sözleri ile ilk görüşte okuyuvermek veya icra edebilmeyi,
DİKSİYON: Seslerin, sözlerin, vurguların, anlam ve heyecan duraklarını kurallarına uygun olarak söyleme biçimini,
DRAMATURJİ: Librettonun ya da metnin tarih ve teorisinin incelenmesiyle başlayarak, yapım aşamasında ise stil, olay örgüsü, rol ve tema analizleriyle eserin anlatım olanaklarını çözümleme sürecini,
ENSEMBLE: Müzik eserlerini birden fazla ses veya sazla seslendirmek için oluşturulan grubu,
ISCO: Uluslararası Standart Meslek Sınıflamasını,
İSG: İş Sağlığı ve Güvenliğini,
İŞVEREN KURUM/KURULUŞ: Bir işin/projenin gerçekleştirilmesi için gereken bütün olanakları, istihdam ve finansmanı sağlayarak, projeyi gerçekleştirecek opera şarkıcısı, teknik ve yaratıcı ekip ile iş sözleşmesi yapan ve bu kişileri, ücret karşılığı çalıştıran gerçek ya da tüzel kişi, kurum ya da kuruluşları,
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM (KKD): Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,
KOMPOZİSYON: Müzikte çeşitli öğeleri bir araya getirerek oluşturulan ya da yaratılan yapıtı,
KORREPETİSYON: Sahneye konulması kararlaştırılan eserlerde rol alan sanatçıların bir eşlikçi tarafından müzikal yönden çalıştırılmalarını, KORREPETİTÖR: Sahneye konulması kararlaştırılan eserlerde rol alan sanatçıların müzikal yönden çalıştırılmalarını sağlayan piyano sanatçılarını,
LİBRETTO: Opera, operet, oratoryo, müzikal gibi müziksel sahne eserlerinin yazılı metinlerini,
MASTER-CLASS: Ustalık sınıfı. Alanında yetkin bir isim tarafından verilen ve özel olarak seçilmiş bir grup öğrenci ya da sanatçı ile sürdürülen, yorum gücünü arttırmaya yönelik uygulamalı yönlendirici çalışmayı,
MİZANSEN: Yönetmenin oyuncuları oyuna uygun bir uyum içine sokması için yaptığı hazırlık ve çalışmayı,
MÜZİK STİLİ: Müziklerin taşıdıkları geleneklere göre kategorilendirilmesini,
MÜZİK YÖNETMENİ: Operada ya da bir sanat kurumunda müzikal performansın genelinden sorumlu, eserde yer alan sanatçıların müzikal anlamda esere uygunluğunu denetleyen, sanatçıların müzikal yorumlarını yönlendiren ve bu doğrultuda karar verme yetkisine sahip kişiyi,
PERFORMANS: Önceden belirlenmiş bir kurguya bağlı ya da doğaçlama olarak gerçekleştirilen veya sanatsal bir hedef dâhilinde, belli bir alandaki becerinin gösterim amacıyla sergilediği seyirliği,
PORTFOLYO: Opera şarkıcısının, bireysel ve mesleki başarılarını, gelişimini, yeteneğini ortaya koymak ve kendini sunmak, tanıtmak amacıyla oluşturduğu yazılı ve görsel dokümanları,
PROJE: Sinema, tiyatro, opera, müzikal, dans, bale, televizyon, medya vb. değişik alanlarda önceden plan ve programa alınmış, maliyeti hesaplanmış, kurum ve kuruluşların yönetim organları tarafından onaylanmış, kısa ve uzun vadeye bağlanarak özel kurum veya devlet adına gerçekleştirilmesi kabul edilmiş çalışma tasarısını,
REPERTU(V)AR: Bir topluluğun, kurumun ya da sanatçının oynamak için hazırlamış olduğu opera ya da müzikal eserlerin listesini ve opera şarkıcısının ezberlediği, oynadığı rollerin içeriğini ve sıralamasını,
ROL: Opera şarkıcısının gösterim dâhilinde oynamakla görevlendirildiği kişi veya şey ile seslendirdiklerinin ve yaptıklarının bütününü,
SAHNE TRAFİĞİ: Sahnede olayların akış sırası, oyuncuların giriş ve çıkış noktaları, kimin hangi replikle sahneye geldiği ve sahneden ayrıldığı, hangi sözlerde sahnenin hangi kısmının kullanıldığını,
SES ARALIĞI: Bir insanın ya da bir enstrümanın ulaşabileceği en düşük ve en yüksek ses arasında kalan sesleri,
SİTZ: Sahnelenecek opera eserinin tüm opera şarkıcıları ve orkestra şefi ile orkestra eşliğinde oturarak yaptıkları toplu akış provasını,
ŞAN: İnsan gırtlağından makamla çıkan ve perde ayrımlarıyla çeşitli duyumlar uyandıran ses dizisini,
YÖNETMEN (REJİSÖR): Tiyatro, opera, müzikal, televizyon ve sinema yapımlarında kendi vizyonu doğrultusunda, opera şarkıcısının rollerini dağıtıp oyunu düzenleyen, metin, yorum, dekor, kostüm, müzik vb. öğeler arasında birlik sağlayan ve mevcut projeyi hayata geçiren kişiyi ifade eder.
Meslek Standardı Hazırlama Sürecinde Görev Alanlar
Meslek Standardı Hazırlayan Kuruluşun Meslek Standardı Ekibi Memet Ali ALABORA, Oyuncu, Genel Başkan, Oyuncular Sendikası
Tevhide Şebnem SÖNMEZ, Oyuncu, Genel Sekreter, Oyuncular Sendikası
Ayşe Tuba KALKAN, Oyuncu, Yönetim Kurulu Üyesi, Oyuncular Sendikası
Rahşan Çiğdem İNAN, Oyuncu, Eğitim ve Araştırma Birimi Koordinatörü, Oyuncular Sendikası
Yeşim GİRGİN, Örgütlenme Birim Sorumlusu, Oyuncular Sendikası
Hayrünnisa SALDIROĞLU, Meslek Standardı Hazırlama Çalıştayı Moderatör, Danışman
( Teknik Çalışma Grubu); Kenan DAĞAŞAN, İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Solist Sanatçı
Deniz LİKOS, İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Solist Sanatçı
Ayten TELEK, İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Solist Sanatçı
Serdar YALÇIN, İstanbul Devlet Opera ve Balesi, Orkestra Şefi, Besteci, İş Sanat’ın Kurucusu ve Sanat Yönetmeni
Devam edecek: “Şarkıcı, Çalgıcı, Koro Şefi Terimler, Kısaltmalar, Simgeleri”
