Dünyadaki en yaygin kronik hastaliklardan biri olan diyabet takibinde beslenmenin çok önemli bir yerde durduguna dikkat çeken Uzm. Dyt. Buket Ertas Sefer, çevreden duyularak yapilan uygulamalarin yarardan çok zarar getirecegini ve tedaviyi de olumsuz etkileyebilecegine isaret etti.
Ayni anda herkes için uygulanabilecek bir beslenme düzeni ya da diyetin bulunmadigini, her diyetin kisiye özel olmasi gerektigini söyleyen Yeditepe Üniversitesi Hastaneleri Beslenme ve Diyet Uzmani Buket Ertas Sefer, “Kan sekerinin yükselmesi için sadece sagliga zararli yiyecekler yemeye gerek yok, siz ölçüsü ile tüketmiyorsaniz dünyanin en saglikli yiyecegi de kan sekerinizi yükseltebilir” dedi.
Özellikle diyabetli ya da prediyabet dönemindeki kisilerin saglikli ya da dogru oldugunu düsünerek yaptiklari beslenme hatalarina dikkat çeken Dyt. Buket Ertas Sefer, konuyla ilgili su bilgileri verdi:
“Kepekli ya da diyet ürünler sekerimi yükseltmez!”
DOGRUSU: Kepekli ürünlerin normal ürünlere kiyasla daha fazla posa içerdigini ve posanin da kan sekerini dengelemede önemli rol oynayan bir karbonhidrat (cho) çesidi oldugunu belirten Dyt. Buket Ertas, kepekli ürünleriniz de fazla tüketimin hem kan sekerini yükseltecegini hem de kilo aldiracagini söyledi. Dyt. E. Sefer, “Light olarak tanimlanan diyet ürünler genelde yagi azaltilmis seçeneklerdir ve enerji verir. Dolayisiyla bu ürünler gereginden fazla porsiyonlarda tüketildiginde kilo aldirabildigi gibi kan sekerinin de yükselmesine neden olur.”
“Seker ilavesiz, dogal meyveden yapilmis tatlilar bana zarar vermez!”
DOGRUSU: Fazla fruktoz yani meyve sekeri tüketiminin kan sekerinde dengesizlikler, gestasyonel diyabete yatkinlik, karacigerde yaglanma ve göbek bölgesi kalinlasmasi riskini artirabilecegini isaret eden Dyt. Buket E. Sefer, konuyla ilgili su bilgileri verdi:
“Süphesiz vücuda en zararli bilesenlerden biri eklenti seker. Sadece diyabet hastalari için degil saglikli bireyler için de istemedigimiz bir besin çesidi. Saglikli yasam ve saglikli beslenmenin popüler oldugu bu günlerde seker ilavesiz tatlilar çokça gündemde yer aliyor. Sekerli tatlilar yerine bu tarifleri tüketmek oldukça mantikli ve saglikli bir dönüsüm oldu. Fakat bu ürünlerin de kalorisi oldugu ve dogal da olsa fruktoz içerdigi unutuldu. Fazla fruktoz, yani meyve sekeri tüketildiginde kan sekerinde dengesizlikler, gestasyonel diyabete yatkinlik, karacigerde yaglanma ve göbek bölgesi kalinlasmasi riskini artirir. Dolayisiyla evet eklenti seker tüketmemek çok saglikli ancak bu sinirsiz dogal meyve sekeri tüketebilecegimiz anlamina gelmez.”
“Karbonhidrat yemezsem sekerim yükselmez!”
DOGRUSU: Diyabetli olsun ya da olmasin her insanin kaliteli karbonhidrata ihtiyacinin oldugunu hatirlatan Dyt. Sefer, “Genel olarak, kan sekerini hizli yükseltmeyen, besleyiciligi ön planda olan komplex karbonhidratlar bizim saglikli dedigimiz karbonhidratin genel tanimidir. Kurubaklagil çesitleri, tam bugday, çavdar, siyez, karabugday gibi kaliteli unlardan yapilmis ekmek ve türevleri, bulgur gibi. Bunlar hayatimizda olmasi gereken karbonhidrat kaynaklaridir.” Diye konustu. Elbette bu gidalarda da porsiyon kontrolü yapilmazsa kan sekerine etkisinin olumsuz olabilecegine isaret eden Dyt. Sefer sözlerine söyle devam etti: “Basit bir mantikla aldigimiz karbonhidrat miktarina göre kan sekerimiz yükseliyor ve insülin seviyemiz kan sekerimizi düsürmek için depolama görevini üstleniyor. Eger yaptigimiz insülin ya da aldigimiz oral antidiyabetik ilaç sekerimizi dengelemeye yetmezse kan sekeri yüksek seyrediyor ve uzun vadede baska komplikasyonlar gelisebiliyor. Ekmek senelerdir tamamen kesilmesi gereken bir gida olarak görüldü. Hala da çogu insan böyle düsünüyor. Aslinda çokça vitamin ve mineral barindiran bu grubu tamamen elimine etmek daha fazla protein ve yag tüketimini tetikliyor. Karborhidrat tüketilmese bile vücudun, diger macroelementlerden glukoz üretebildigini biliyor muydunuz? Dolayisiyla fazla tüketilen et, tavuk gibi protein kaynaklari ya da kuruyemis gibi yag kaynaklarinin da sekerin yükselmesine neden olabilecegi unutulmamali.”
“Taze sikilmis meyve sulari seker hastalarina zarar vermez!”
DOGRUSU: Besinlerdeki posanin kan sekerini dengelemede çok önemli bir rol üstlendigini ve bir gida ne kadar çok posaliysa kan sekerinin regülasyonunda o kadar çok rol oynuyor demektir. Fakat taze sikilmis olsa bile meyve suyu tüketmek hem fazla meyve tüketimi anlamina gelir hem de meyvede var olan posadan faydalanamamak demektir. Bir bardak portakal suyu için kaç portakal siktiginizi düsündünüz mü? Özellikle içilen kalorilerin kan sekerine daha kolay etki ettigini biliyor muydunuz? Seker düsmelerinde, hipoglisemi risklerinde meyve suyu süphesiz hayat kurtariyor. Fakat rutin hayatta hiperglisemi tetiklemesi ihtimali oldukça yüksektir. Ayrica kan sekerini ani yükselten gidalarin ani hipoglisemi sebebi oldugunu da unutmamak gerekir.
“Sadece spor yaparak kan sekerimi dengeleyebilirim! “
DOGRUSU: Spor yapmanin kan sekeri dengesinde oldukça önemli oldugunun altini çizen Dyt. Sefer ancak beslenmeye dikkat etmeden ve hatta spor yapildigi düsüncesiyle daha fazla yemek yenebilecegine dair inancin yanlis olduguna isaret etti. “özellikle tokluk kan sekeri yüksekligi yasayanlar yemekten bir süre sonra kisa bir yürüyüsün kan sekerine önemli etkisi oldugunu ifade eder. Fakat diyete dikkat edilmezse asla basari saglamak mümkün degildir. Mutlaka alinan cho ve kalori takip edilmelidir” diye konustu.
“Ara ögün her hasta için olmazsa olmazdir!”
DOGRUSU: 6 ana, 6 ara ögün düzeninin çogu hastaya dezavantaj saglayan eski bir söylem oldugunu belirten Dyt. Sefer, “Hastanin klinik durumu çok ögün yapmasini destekliyorsa elbette bu sekilde planlanmalidir. Ancak, çogu diyabet hastasi zaten fazla atistirdigi ve gereksiz kalori aldigi için bu döngü içine girmistir. Dolayisiyla, hipoglisemi riskiniz yoksa diyetisyen ve hekim kontrolünde ögün sayisini azaltmakta fayda var. Özellikle insülin direnci ve bel çevresi kalin olan hastalarda hafif açlik tedaviyi olumlu yönde etkiledigi bilinmektedir.” Diye konustu.
“Mayhos meyveleri yemek serbesttir!”
DOGRUSU: Seker orani az zannedilen eksi meyveler gereginden fazla yenirse kan sekeri için oldukça olumsuz durumlar ortaya çikarabilecegine dikkat çeken Dyt. Buket Ertas Sefer, konuyla ilgili su bilgileri verdi:
“Meyvelerin kendi içinde kalori farki olsa da. Aslinda içerdikleri karbonhidrat miktarlari ortalama esit kabul edilir. Yani, kan sekerine etkileri aslinda birbirlerinden farkli degildir. Dolayisiyla mayhos, eksi meyvelerin de gereginden fazla tüketilmesi durumunda kan sekerini olumsuz etkileyecektir. Burada porsiyon ölçüsü devreye girer. En iyisi, miktarini ayarlayarak özgür olmak. Ancak kuru meyveler hacim basina daha fazla seker içerdigi için kan sekerini hizli yükseltebilecegi unutulmamali ve porsiyon kontrolü bu dogrultuda yapilmali.”
“Bal, pekmez gibi saglikli gidalar kan sekerini yükseltmez”
DOGRUSU: Bu ürünler sagligimiz için yararli olmakla birlikte içeriginde glukoz ve fruktoz bulundugunu söyleyen Dyt. Buket Ertas Sefer, “En dogalini da bulsaniz maalesef bal glukoz ve fruktoz içerir. Dogal olan gidalar sagliga fayda saglasa da kan sekerinizi yükseltir. Yani faydali olan seyler kan sekerime zarar vermez düsüncesi yanlistir” diye konustu.
