Türkevi Toplulu?u?nun bir alt faaliyeti olan Amsterdam Biyografi Okumalarının 9.sı yapıldı. Yeni bir medeniyet tasavvuru için organize edilen Biyografi okumalarında, kültür ve medeniyet tarihimize iz bırakanlar ve yön verenlerin hayatı, düşünceleri ve eserleri ele alınıyor.
9. Amsterdam Biyografi Okumaları, Türkevi Başkanı Veyis Güngör?ün kısa sunumu ve T.C. Kültür ve Turizm Bakanlı?ının hazırladı?ı ?Şehir-İnsan Belgeseli eşli?inde? yapıldı.
Belgesel gösterilmeden önce söz alan Veyis Güngör, bugün ele alınacak tarihi şahsiyetleri anlatan ?Medeniyet Köprüsü Beş Şehirli? kitabını iki hafta önce Ankara?da ilim ve irfan sahibi ve Kültür Bakanı Yardımcısı Ahmet Haluk Dursun?un kendisine hediye etti?ini söyledi. Güngör, kitapta anlatılan isimlerin hemen hemen hepsine aşina oldu?unu ve kitabı İstanbul-Amsterdam arası uçak yolculuğunda okuduğunu belirtti.
Kitabı okumasıyla kalmayıp, aynı zamanda haftalık yazdı?ı gazetede de kitabın projesini, neden bu tarihi beş şahsiyetin seçildi?ini de yazdı?ını söyleyen Veyis Güngör, Ahmet Haluk Dursun?dan yıllar önce Fethi Gemuhlio?lu ile ilgili anektodları ve Hasan Özönder?den Ahmed Süheyl Ünver?le ilgili hatıralar dinledi?ini ifade etti. Ali Fuad Başgil?i geçen yıl Türkevi?nde andıklarını ve Ekrem Hakkı Ayverdi hakkında da Kubbealtı Vakfı?nı ziyaretleri sırasında bilgi sahibi oldu?una dikkat çeken Güngör, Mahir İz hocanın da ?Tasavvuf? kitabını üniversite yıllarında okudu?unu söyledi.
Programın ikinci bölümünde ise, Bakanlı?ın hazırladı?ı tanıtım belgeseli katılımcılarla birlikte seyredildi. Belsegelde sırasıyla Ahmed Süheyld Ünver, Ali Fuad Başgil, Ekrem Hakkı Ayverdi, Fethi Gemuhluo?lu ve Mahir İz kısaca anlatıldı.
1898 yılında İstanbul?da do?an Ahmed Süheyl Ünver, hekim, tıp tarihçisi, ressam ve müzehhip olup, geleneksel sanatlara ilgi kapısını açmış bir kültür ve şehir insanı. 1986 yılında İstanbul?da vefat eden Ünver?in başlıca eserleri şunlar: Selçuklular Döneminde Tıp, Selçuk Tababeti, İstanbul Risaleleri, A. Süheyl Ünver?in İstanbul?u, Fatih?in Defteri.
Süheyl Ünver hoca diyorki: ?San?at hevesim hekimlik tahsilim esnasında inkişaf etti. Yani insanlı?a karşı şefkat ve ba?lılık hislerim arttı; san?at beni mütevazi, sessiz, mücadelesiz, bambaşka bir adam yaptı. Ahlakımı düzeltmekte amil oldu. En büyük sanatkar ahlaklı insandan olur. Bir sanat eseri ahlak tezahürüdür.?
1893 yılında Samsun?da do?an Ali Fuad Başgil, hukukçu, fikir ve siyaset adamıydı. Hukuk ve demokrasiye adanmış bir ömür yaşamış, kültür ve şehir insanı. 1967 yılında İstanbul?da vefat eden Başgil?in başlıca eserleri şunlardır: ?Klasik Ferdi Hak ve Hürriyetler Nazariyesi ve Muasır Devletçilik Sistemi, La Vie Juridiue des Peuples, Esas Teşkilat Hukuku Dersleri, Gençlerle Başbaşa, Din ve Laiklik, Demokrasi Yolunda.
Ali Fuad Başgil diyorki: ?Şuna dikkat edelim ki metebin sa?lam bir hürriyet terbiyesiyle genç nesli yetiştirmesi ve bu yoldaki vazifesini hakkıyla yapabilmesi için, her şeyden evvel, yürekleri sırf hakikat ve karakter sahibi hocalara ve idarecilere sahip bulunması, yeni mektebin, hür bir müessese olması lazımdır.?
1899 yılında İstanbul?da do?an Ekrem Hakkı Ayverdi, mimar-mühendis olup, mimarlık tarihi araştırmacısıdır. Osmanlı kültür co?rafyası ve mimari mirasının keşfedilmesine öncülük eden kültür ve şehir inasınıdır. 24 Nisan 1984 tarihinde İstanbul?da vefat eden Ekrem Hakkı Ayverdi?nin başlıca eserleri şunlardır: Fatih Devri Mimarisi, Fatih Devri Hattatları ve Hat Sanatı, Fatih Devri Mimarisi Eserleri, Türk Mimarisi ve Dünya, Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, Osmanlı Mimari Ça?ının Menşei, Avrupa?da Osmanlı Mimari Eserleri.
Ekrem Hakkı Ayverdi diyorki: ?Osmanlı mimari üslubu, bütün dünyadaki mimarilerin hepsine tepeden bakmaktadır, kimse ondaki manaya yaklaşamamaktadır. Bu mimari, dünya yüzünde dört başı mamur tek mimaridir.?
1922 yılında İstanbul?da do?an Fethi Gemuhluo?lu, şair, yazar ve fikir insanıdır. Anadolulu bir şehirli; Osmanlı medeniyeti bilgesi, anlatıcı, tanıtıcı, temsilci, yaşatıcı, yetiştirici, kültür ve şehir insanıdır. 1977 yılında İstanbul?da vefat eden Fethi Gemuhluo?lu?nun başlıca eserleri şunlar: Dostluk Üzerine, Çeşitli Dergilerdeki Makaleleri.
Fethi Gemuhluo?lu diyorki: ?Gelecek mübarek bir vakte hazır olunuz. Şah-ı Velayet?in kelam-ı mübarekelerini tekrar söylüyorum: ?Gözü olana sabah ışımıştır?. Hal-i yakazadayız. O sabahın alacasındayız??
1896 yılında İstanbul?da do?an Mahir İz, ö?retmen, şair, yazar ve fikir adamı. Osmanlı e?itim ve medeniyetinin son temsilcilerinden, sohbet kültürünün mümtaz bir örne?i, çok yönlü kültür ve şehir insanıdır. 1974 yılında İstanbul?da vefat eden Mahir İz?in başlıca eserleri şunlardır: Yılların İzi, Tasavvuf, Din ve Cemiyet, Üstadım Mehmet Akif.
Mahir İz diyorki: ?İnanan insanlar için hareket düstürunu şu iki cümlede toplamak istedim: ?Üzerimde başkalarının hakkı var mı? Yapaca?ım iş Hakkın rızasına uyar mı?? Bu düstüru hayatında tatbika muvaffak olan ma?firet ve rahmetle müjdelenen zümreye namzetli?ini koymuş olur. Üst tarafı Sahibinin bilece?i şeydir??
Kılcı Nuri Efendi geleneğince etli bulgur pilavı ve sirkencubin şerbetinin ikram edildi?i program, başta Beş Şehirli olmak üzere tüm şehit ve şühedanın ruhları için okunan Kur?anı Kerimle sonra erdi.
