Dünyaca ünlü matematik dehamız Cahit Arf'in ölüm yıl dönümünde rahmet ve saygıyla anıyoruz. Bilimle, inancın birbirini beslediğine inanan Cahit Arf: 'Elime Kur?an?ı aldığımda Allah?a, elime kalemi aldığımda kendime inanıyorum' demişti.
Ünlü matematikçinin hayatı
1910 yılında Selanik?te doğan Cahit Arf, ilkokulu o yıllarda sultani adı verilen liselerin ilk kısmında okumuş, daha beşinci sınıftayken tanıştığı genç bir öğretmen onun matematikle ilgilenmesini sağlamıştır. Lisenin orta kısmına geldiğinde artık okul arkadaşlarının çözemediği matematik sorularını çözen Cahit Arf?ın bu yeteneği ailesi ve hocalarının dikkatini çekmiş ve Paris?teki St. Louis Lisesinde okumak üzere ailesi tarafından Fransa?ya gönderilmiştir. Üç yıllık lise tahsilini iki yılda bitirip Türkiye?ye geri dönen Cahit Arf o sıralarda Türk hükümeti tarafından yüksek öğrenim görmek üzere sınavla Avrupa?ya gönderilecek aday öğrenciler arasına alınmıştır. Bu sınavı kazanan Cahit Arf Fransa?ya geri dönüp birçok bilim adamının yetiştiği okul olan École Normale Supérieure?e kaydolmuştur.
Yükseköğreniminden sonra Türkiye?ye geri dönen Arf, bir süre Galatasaray Lisesinde hocalık yapmış ve sonra doçent adayı olarak İstanbul Üniversitesi Matematik Kürsüsü?ne geçmiştir. 1937 yılında doktorasını yapmak üzere Göttingen Üniversitesi Matematik Bölümü?ne giden Cahit Arf?ın bu üniversitede yaptığı doktora çalışması onun dünya çapında tanınmasına yol açmıştır.
Cahit Arf matematik dehalarının bile çok zor dediği bir konu üzerinde tek başına çalışmış ve bir buçuk yıl içinde konusu ?non-commutative Class Field? olan doktorasını tamamlamıştır. Bu çalışmadan elde edilen sonuçların bir kısmı literatüre ?Hasse-Arf? teoremi olarak geçmiştir. Doktora tezini 1938 yılında bitiren Cahit Arf bir yıl daha Göttingen?de çalışmalarını sürdürmüş, bu dönemde de dünya literatürüne ?Arf Invaryantı? adıyla geçen, cebirsel ve diferansiyel topolojide büyük önem taşıyan bir çalışmaya imza atmıştır.
1938?in sonunda Türkiye?ye üniversitesine geri dönen Arf 1943?te profesör, 1955?te ordinaryüs profesör olmuştur. 1962 yılına kadar üniversitede çalışmalarını sürdüren Cahit Arf o yıllarda bir yıllığına misafir profesör olarak Maryland Üniversitesine gitmiş ve ayrıca Mainz Akademisi muhabir üyeliğine seçilmiştir. 1960 yılında Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi?ni kurmak üzere görevlendirilen Cahit Arf 1962?de üniversitedeki görevinden ayrılmış ve bir yıl kadar Robert Kolej?de ders vermiştir.
TÜBİTAK?ın kuruluş ve gelişmesinde büyük emekleri olan Cahit Arf 1963-1967 ve 1967-1971 yıllarında TÜBİTAK?ın Bilim Kurulu başkanlığını yapmıştır. Cahit Arf matematiğe yapmış olduğu köklü katkılarından dolayı 1974?te de TÜBİTAK Bilim Ödülü?ne layık görülmüştür.
1964-1966 yıllarında Princeton?da Institute for Advanced Study?de çalışmalarını sürdüren; daha sonra California Üniversitesinde misafir öğretim üyeliği yapan Cahit Arf 1967?de Türkiye?ye dönüp ODTÜ Matematik Bölümünde çalışmaya başlamış ve 1980 yılında bu üniversiteden emekli olmuştur.
1980 yılında İTÜ ve Karadeniz Teknik Üniversitesinin, 1981 yılında ODTÜ?nün onur doktoralarını alan, 1993 yılında Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliğine seçilen Cahit Arf 4 Şubat 1994?te de Fransa?da Commandeur des Palmes Académiques Ödülü?ne layık bulunmuştur.
Ülkemizde matematiğin simgesi haline gelen Ord. Prof. Dr. Cahit Arf 26 Aralık 1997?de vefat etmiştir.
Sunay Akın da unutmadı...
İnstagram hesabından paylaşımda bulunan Sunay Akın, Cahit Arf Hocayı unutmadı.
İşte o paylaşım:
Cumhuriyetimizin yetiştirdiği değerli bilimcilerden biri... Matematikçi, fizikçi ve filozof Cahit Arf... Fotoğrafı pek çok insan tarafından elden ele taşınacak bugün de ama, 27 Aralık'ın ölüm yıldönümü olduğunu çok az insan anımsayacak.. Hocamızı aramızdan ayrılışının 20. yıldönümünde, 'bilim' için söylediği şu sözlerini okuyarak saygıyla analım:'Yayılmasını istediğim bir şey var: Çocuklarımızı bellemekten kurtarmak, anlamaya çalışmalarını sağlamak. Bazı gençlere böyle bir etki yaptığımı ümit ediyorum. Bizde okullarda durum hâlâ böyle değil. Belletiyorlar. Şimdi önemli olan kolay ve çabuk kazanmak. Bizim memleketimizde insanlar bilgiyi satmak için kullanıyorlar; neşretme amacı da bu. Oysa bilim bu değil. Bilim algılarımızı tasnif edip, kavramlar haline getirip, bu kavramları neden-sonuç ilişkisiyle organize etmektir.'
Cahit Arf'e ait önemli sözler
Ben matematiğe hayatımı adadım, karşılığında bana hayatımı geri verdi. Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız, benim yaptığım gibi sayılara gelin. Sonsuzluk her şeyin cevabıdır. Sayı sonsuzdur. Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek değil keşfederek anlamak gerekir. İşlerinizi başkalarına yaptırmayın. Çünkü kendi istedikleri gibi yaparlar. İki kere iki nasıl dörtse, bende o kadar akılcıyımdır. İnsanoğlu bir gün sonsuza dek yaşamayı matematikle bulacaktır. Elime Kur?an?ı aldığımda Allah?a, elime kalemi aldığımda kendime inanıyorum. Osmanlı Devleti fazla büyüktü ve gerideydi, Türkiye daha küçük ve ileride olacak. Çocukluğumda benim için üç şey vardı. Matematik, tarih ve politika. Ama matematik zaten hepsini anlatan şeydi. Matematik zaten her zaman vardı. İnsanoğlu onu buldu. Matematik esas olarak sabır olayıdır. Belleyerek değil keşfederek anlamak gerekir. Bilim ve inanç iki ayrı unsurdur. Birleşirse devrim yapabilirsiniz. Bilim ve inanç birbirinden farklı şeylerdir. İki ayrı unsurdur. Ama bilim ve inanç yan yana gelirse çok şey başarırlar. Bilim ve inancın birbirine ters düşmemesi gerekmektedir. Bilim insanı adayı olan bu çocuklar hiçbir zaman kendilerine öğretilenleri sorgusuz sualsiz ezberlemezler ve doğruluğuna kayıtsız şartsız inanmazlar, çünkü biz bile öğrettiğimiz şeylerin doğruluğundan şüphe etmekteyiz.
Haber: Derya BUDAK
